راهنمای جامع طرح رجیستری موبایل؛ هرآنچه باید درباره ثبت گوشی ها در سامانه همتا بدانید

در سال 1396 بود که شایعه اجرای یک طرح، بازار موبایل ایران را دچار سردرگمی کرد. مسئولان وقت اعلام کردند که برای جلوگیری از قاچاق و سر و سامان دادن به خرید و فروش موبایل در ایران، طرح رجیستری را اجرا خواهند کرد. بر این اساس، قرار بود هر گوشی هوشمندی که وارد ایران می شود، دارای کد منحصر به فرد شده و به صاحب یک سیم کارت تعلق داشته باشد.

طرح رجیستری در ظاهر قرار بود اتفاقات مثبتی در بازار موبایل ایران رقم بزند، اما برخی کاستی ها و مشکلات، باعث شد که شرایط مطابق انتظار مسئولان پیش نرود. افزایش قیمت ها، سردرگمی خریداران و سو استفاده برخی فروشندگان، اتفاقات ناخوشایندی را رقم زد. با این حال طرح رجیستری راهش را ادامه داد و امروز به نقطه ای رسیده که خریداران و فروشندگان با آن کنار آمده اند.

این طرح جنبه های مختلفی دارد و هر کسی با توجه به نوع فعالیت و نیاز خود، باید با آن آشنا باشد. اگر خریدار هستید، بهتر است مراحل مختلف رجیستری را بدانید و با خیال راحت موبایل خود را خریداری کنید. فروشندگان نیز برای ارائه خدمات بهتر، باید با روند و چگونگی انجام آن آشنا باشند. در این مقاله تمام مراحل رجیستری موبایل همراه با دستورالعمل های آن بررسی خواهد شد.

طرح رجیستری چیست و از چه زمانی اجرا شد؟

همانطور که در ابتدا گفتیم، طرح رجیستری برای سر و سامان دادن به وضعیت قاچاق گوشی های هوشمند مطرح شد. تا قبل از طرح رجیستری، تنها 9 درصد از گوشی های هوشمند به صورت رسمی وارد شده و 91 درصد از دستگاه ها قاچاق بوده اند.

ثبت گوشی های هوشمند از 14 آذر سال 96 آغاز گشت و گوشی های اپل به عنوان نخستین محصول که مشمول طرح شده معرفی شدند. برای این کار، سامانه ای به نام همتا شکل گرفت.

تمام دستگاه هایی که قبل از این تاریخ فعال بوده و توسط کاربران استفاده می شده اند، به عنوان گوشی های قانونی شناخته شده و خطری آنها را تهدید نمی کرد. اما اگر کسی قصد داشت آیفون بخرد، باید از 14 آذر به بعد گوشی خود را در سامانه همتا به ثبت می رساند. خریداران باید کد IMEI موبایل خود را در سیستم وارد می کردند. جدول زیر تاریخ اضافه شدن هر برند به طرح را نشان می دهد.

• کد IMEI موبایل چیست؟

IMEI کدی است که برای فعالسازی گوشی در سامانه رجیستری استفاده می شود. روی جعبه هر گوشی، یک کد منحصر به فرد 15 رقمی درج شده که نشان دهنده اطلاعات دستگاه است.

IMEI یا شناسه جهانی تجهیزات موبایل، برای شناسایی اصالت تلفن همراه به کار می رود. شما می توانید به شماره گیری کد *#06# این کد را مشاهده نمایید.

اگر شناسه گوشی را در سامانه همتا ثبت نکنید، اپراتورها به شما خدمات عرضه نخواهد کرد و دستگاه عملا بدون استفاده خواهد بود.

تاثیر طرح رجیستری بر بازار موبایل ایران

قبل از آنکه این طرح به صورت رسمی آغاز شود، شایعات اجرای آن روی بازار گوشی ها تاثیر گذاشت. خریداران نیز برای تن دادن یا ندادن به رجیستری مردد بود و از خرید گوشی قاچاق نیز واهمه داشتند. به علاوه فروشندگان موبایل نیز نمی توانستند با اطمینان در این باره حرف بزنند و در مواردی طرح را از پیش شکست خورده می دانستند.

بیشتر نگرانی ها مربوط که برندهای اپل و سامسونگ بود که بیشترین سهم در بازار را داشتند. شایعه حذف برخی دستگاه ها از لیست مورد تایید رجستری، قیمت تعدادی از مدل ها را با افزایش رو به رو ساخت. البته همه می دانستند که اجرای طرح رجیستری قیمت ها را بالا می برد؛ مسئولان رسمی اعلام کرده بودند که از این پس و بعد از اجرای طرح، موبایل ها با پرداخت هزینه واردات که 15 تا 17 درصد است، به بازار عرضه خواهند شد.

تمام این مراحل پشت سر گذاشته شده و اکنون زمان آن است که ثبت گوشی در سامانه همتا را یاد بگیرید.

نحوه ثبت موبایل ها در طرح رجیستری

مراحلی که در ادامه گفته می شود، هم برای خریدار و هم برای فروشندگان موبایل قابل استفاده هستند:

1-  استعلام اصالت تلفن همراه

اولین قدم، فهمیدن نو و یا دسته دوم بودن موبایل مد نظر شما است. با وارد کردن کد IMEI به سامانه همتا می توان دریافت که تلفن همراه مورد نظر با مشخصات دستگاه وارداتی همخموانی دارد یا نه. می توانید از چند راه اصالت گوشی را بفهمید:

• شماره 7777

کد IMEI دستگاه را از روی جعبه یا با شماره گیری *#06# پیدا کنید. سپس آن را به شماره 7777 پیامک نمایید. اگر گوشی به صورت قانونی وارد شده باشد، سامانه همتا مشخصات آن را به شما خواهد گفت. اطلاعاتی مانند برند، مدل، نوع واردات، شناسه دستگاه و استفاده شدن یا نشدن گوشی هوشمند، توسط سامانه همتا به شما پیامک می شوند.

• مراجعه به سایت «http://www.hamta.ntsw.ir»

پس از ورود به سایت، روی گزینه استعلام اصالت کلیک کنید. با وارد کردن IMEI و کد امنیتی، سامانه به دنبال گوشی با مشخصات ذکر شده خواهد گشت. در صورت قانونی بودن، مشخصات دستگاه پیش روی شما نمایان خواهد شد.

• کد *7777#

با وارد کردن این کد دستوری می توانید به قابلیت های مختلف سامانه همتا دسترسی پیدا کنید. استعلام اصالت، فعالسازی، انتقال مالکیت، افزودن دستگاه، نرم افزار، راهنما و ثبت شکایت، گزینه هایی هستند که همتا به شما ارائه می کند. بخش فعالسازی تفاوتی با سایر روش ها ندارد و با وارد کردن شناسه گوشی، قابل انجام خواهد بود.

• استفاده از اپلیکیشن همتا

اپلیکیشن همتا نیز مانند سایر روش ها عمل می کند و تفاوت چندانی ندارد. می توانید با اسکن کد IMEI یا وارد کردن آن، از اصالت دستگاه اطمینان حاصل کنید.

گوشی های هوشمند غیر قانونی

«شناسه دستگاه قانونی نیست و در شبکه تلفن همراه سرویس نخواهد گرفت.» اگر پس از استعلام اصالت، این عبارت را مشاهده کردید، به این معناست که گوشی هوشمند غیر قانونی وارد شده و عملا قابل استفاده نیست. این موبایل ها تنها 30 روز قادر به استفاده از شبکه تلفن همراه هستند و پس از این مدت، دیگر کارایی نخواهند داشت.

تلفن های همراه مسافری

واردات گوشی به صورت مسافری، از بحث های جنجالی طرح رجیستری است. عبارت «ورود مسافری» در پاسخ استعلام، به معنای عدم شرکتی بودن واردات انجام شده و نبود گارانتی است. خریداران گوشی های هوشمند به دو دسته تقسیم می شوند: کسانی که به دنبال ضمانت دار بودن موبایل هستند و افرادی که گارانتی برایشان اهمیتی ندارد. اگر جز دسته اول هستید، گوشی مسافری به کارتان نخواهد آمد و باید از خرید آن اجتناب کنید.

دستگاه وارداتی مناطق آزاد

عبارت «صرفا مناطق آزاد» به این معناست که گوشی تنها در همین نقاط خدمات شبکه دریافت خواهد کرد و در اماکن دیگر قابل استفاده نخواهد بود.

این دستگاه قبلا با یک سیم کارت روشن شده است

هیچ فروشنده ای حق ندارد چنین گوشی را به عنوان یک موبایل آکبند به شما بفروشد. در صورت مشاهده پیغام بالا، اگر به دنبال گوشی نو هستید، از خرید آن صرف نظر کنید.

2-  فعالسازی گوشی در سامانه رجیستری

به عنوان خریدار، حتما باید از فروشنده بخواهید که دستگاه را فعال کند. اگر نسبت به این موضوع بی تفاوت باشید، تمام عواقب بعدی متوجه شما خواهد بود و فروشنده مسئولیتی نخواهد داشت. برای ثبت گوشی باید کد فعالسازی داشته باشید؛ این کد را می توانید از روش های زیر به دست بیاورید:

• اگر دستگاه به صورت قانونی و آکبند وارد شده باشد، کد فعالسازی آن روی جعبه یا کارت ضمانت چاپ شده است.
• کد فعالسازی دستگاه های کارکرده (برای انتقال مالکیت) در پیامک خود سامانه همتا درج شده است.
• برای دستگاه‌های ثبت مسافری شده، کد فعال سازی در پیامک تأیید درخواست و کارتابل مسافر وجود دارد.

فروشندگان حق ندارند در ازای ارائه کد فعالسازی موبایل، هزینه ای از خریدار دریافت کنند. در صورت مشاهده تخلف می توانید به سازمان تعزیرات و حمایت، شکایت کنید. تمام دستگاه ها باید برای یک شماره و سیمکارت، فعالسازی شوند تا خدمات شبکه به آنها ارائه گردد.

با دسترسی به سامانه همتا از طریق، وبسایت، کد دستوری یا اپلیکیشن، می توانید دستگاه خود را فعال کنید. پس از ورود به سیستم، به ترتیب کارهای زیر را انجام دهید:

1-    گزینه فعالسازی را انتخاب کرده و شماره IMEI دستگاه را وارد کنید

2-    شماره سیمکارتی که گوشی قرار است برای آن فعال شود را وارد نمایید

3-    کد فعالسازی درج شده روی جعبه یا کارت گارانتی را بزنید. این کد 6 رقمی است

4-    اطلاعات وارد شده برای شما نمایش داده خواهد شد، در صورت درست بودن، کلید تایید را فشار دهید

5-    پس از مدتی کوتاه، پیغام موفق بودن فعالسازی نمایش داده خواهد شد

عدم فعال شدن دستگاه برای شماره وارد شده

اگر به هر دلیلی فعالسازی موفق نباشد، خدمات شبکه پس از مدت زمان کوتاهی قطع خواهد شد. شما می توانید برای پیگیری با شماره 096366 تماس بگیرید. اگر قصد فعالسازی گوشی کارکرده را داشته اید، در صورت عدم موفقیت، انتقال مالکیت صورت نگرفته و از نظر قانونی همچنان سیمکارت قبلی مالک دستگاه است. بنابراین باید 100 درصد از فعال شدن موبایل خود اطمینان حاصل کنید.

در پیامک تایید فعالسازی، کد IMEI مجددا برای شما ارسال خواهد شد. دقت کنید که شماره ارسالی با کد درج شده روی جعبه دستگاه همخوانی داشته باشد. در صورت مغایرت، حتما به مرکز پاسخگویی همتا زنگ بزنید.

گوشی های چند سیمکارته تنها یک بار باید فعال شوند و نیازی نیست برای هر سیمکارت، مراحل فعالسازی را تکرار کنید. با فعالسازی یک شناسه، شناسه IMEI مربوط به اسلات‌های دیگر نیز بصورت خودکار فعال خواهند شد.

3-  طرح رجیستری و خرید گوشی دست دوم

اگر قصد دارید گوشی دست دوم بخرید، فروشنده باید در حضور خود شما مالکیت دستگاه را انتقال دهد. برای این کار مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:

• با استفاده از کد دستوری، وب سایت یا اپلیکیشن، وارد سامانه همتا شده و گزینه انتقال مالکیت را انتخاب کنید.
• دقت کنید که دستگاه از قبل باید به نام شما ثبت شده باشد تا بتوان انتقال مالکیت را انجام داد. در صورتی که مالکیت دستگاه به نام شما نیست، اول این کار را انجام دهید. افزودن دستگاه در سامانه همتا کار سختی نیست و با کد IMEI قابل انجام خواهد بود.
• پس از انتخاب گزینه، شماره IMEI دستگاه های تحت مالکیت شما نمایش داده خواهد شد. شناسه مورد نظر را انتخاب کرده و سپس شماره سیمکارتی که قرار است مالکیت به نام آن ثبت شود را وارد نمایید.
• پس از نمایش اطلاعات و در صورت درست بودن، کلید تایید را فشار دهید.
• کد فعالسازی برای خریدار ارسال خواهد شد. شما می توانید با استفاده از آن، مالکیت دستگاه را به شماره خود انتقال دهید.

4-  طرح رجیستری و گوشی های مسافری

واردات گوشی به صورت مسافری مخالفان و موافقان زیادی دارد. عده ای معتقدند با توجه به شرایط فعلی، واردان به این شکل تنها راه ورود موبایل به کشور است و برخی دیگر، این کار را به ضرر واردات رسمی و شرکتی و مبارزه با قاچاق می دانند.

به همین دلایل، قرار بود رجیستری گوشی های مسافرتی تنها تا خرداد ماه امسال ادامه پیدا کند. اما اجرای این طرح به تعویق افتاده و روند ثبت این دستگاه ها همچنان ادامه دارد؛ اما به روشی دیگر.

اکنون تنها مسافران واقعی می توانند به صورت مسافری گوشی وارد نمایند. در حال حاضر، اتصال سامانه گمرک به سیستم ناجا برقرار شده و افرادی که خروج و ورودشان به ثبت رسیده، قادر به انجام این کار هستند. البته طرح سامانه رجیستری تماما موفق نبوده و باعث ظهور پدیده خرید و فروش گذرنامه شده است.

مراحل ثبت گوشی مسافری

افرادی که قصد دارند بیشتر از 30 روز از دستگاه خود استفاده کنند، باید حتما عوارض آن را در گمرک پرداخت نمایند. این کار به صورت اینترنتی و حضوری قابل انجام است:

• به سایت «https://epl.irica.gov.ir/ImeiRegister» مراجعه کنید و شناسه دستگاه را وارد نمایید. گوشی های دو سیمکارته باید شناسه اسلات دیگر را نیز در سامانه وارد کنند.
• در گام بعد، سامانه مشخصات دستگاه را به شما نمایش می دهد. در صورت یکسان بودن اطلاعات با مشخصات دستگاه، با وارد کردن کد امنیتی وارد مرحله بعد شوید.
• پس از انتخاب مدل، برند و مشخصات فنی، نوبت درج اطلاعات مسافر وارد کننده گوشی است. شماره سیم کارت، کد ملی و شماره گذرنامه، باید متعلق به شخص مسافر باشد؛ در غیر این صورت امکان پرداخت وجود نخواهد داشت.
• کد امنیتی ارسال شده به گوشی را در سامانه وارد کنید.
• در گام بعدی وب سایت گمرک اطلاعات پرداخت از جمله شناسه، مبلغ عوارض و مشخصات هویتی را نشان می دهد.
• سامانه شما را به صفحه پرداخت هدایت کرده و عوارض پرداخت خواهد شد.
• پس از پرداخت، پیغام موفقیت آمیز بودن ثبت دستگاه نمایش داده می شود. اکنون باید اطلاعات را به سامانه همتا ارسال کنید.
• پس از این کار، کد فعالسازی به گوشی شما فرستاده می شود.

مراحل ثبت گوشی مسافری را می توان از طریق دفاتر گمرک مستقر در فرودگاه های کشور نیز انجام داد. روش ثبت حضوری تفاوت چندانی با پرداخت آنلاین ندارد و در هر دو صورت، باید اطلاعات لازم به گمرک داده شود.

طرح رجستری تا چه حد موفق بوده است؟

از ابتدای اجرای طرح رجیستری، اتفاقات ریز و درشت زیادی در بازار موبایل ایران رخ داده است. افزایش قیمت موبایل، کمبود گوشی در بازار و سردرگمی خریداران و فروشندگان، بخشی از تبعات اجرای طرح بوده اند. همراه نبودن دستگاه های مختلف برای اجرای کامل آن نیز، بر عدم کارایی طرح افزوده است.

در حال حاضر بازار موبایل ایران وضعیت مناسبی ندارد و علاوه بر نوسانات قیمت ارز، طرح رجیستری و تغییر قوانین گوشی مسافری این التهاب را بیشتر می کند. باید صبر کرد و دید مسئولان تا چه زمانی به اجرای نصفه و نیمه رجیستری اکتفا کرده و سرانجام خریداران و فروشندگان موبایل به کجا خواهد رسید.